Alergia - reakcja organizmu na oddziaływanie alergenów

W wyniku kontaktu osoby uczulonej z alergenem, w ciągu kilku minut dochodzi do wystąpienia objawów: pokrzywki, rumienia, bąbli na skórze, gwałtownego wycieku z nosa, zatkania nosa, pieczenia i łzawienia spojówek, kaszlu, świstów, duszności, spadku ciśnienia i wstrząsu.
Nie wszystkie objawy występują jednocześnie u tej samej osoby, choć zdarza się, że cierpiący na katar sienny ma niekiedy atak astmy, osoby z pokrzywką, będącą przejawem alergii pokarmowej, mogą niekiedy w wyniku kolejnego kontaktu z alergenem zacząć kaszleć, odczuwać duszność, a czasami nawet stracić przytomność w wyniku raptownego obniżenia się ciśnienia tętniczego.

Uczulenia są zjawiskiem bardzo rozpowszechnionym. To prawdziwa choroba XX wieku, cały czas nasila się, zwłaszcza w krajach wysoko rozwiniętych. Co piąta osoba ma katar sienny, co piąte dziecko w wieku szkolnym ma astmę, co szóste - choruje na alergiczne zmiany skórne, co dwudziesta osoba ma napady pokrzywki etc.
Najczęstszymi sygnałami alergii są: sezonowy katar sienny, całoroczny nieżyt nosa, astma, pokrzywka i alergiczne kontaktowe zapalenie skóry, uczulenia na pokarmy, uczulenia na żądła pszczół i os, anafilaksja.

Alergia ma podłoże genetyczne, bardzo często występuje rodzinnie. Żeby jednak doszło do ujawnienia się alergii, obciążona nią dziedzicznie osoba musi się bardzo wcześnie, jeszcze w wieku niemowlęcym, zetknąć z alergenem, i to w odpowiednio dużym stężeniu.

Wpływ na wystąpienie alergii ma środowisko, w którym żyje współczesny człowiek: zanieczyszczenia, szczególnie atmosfery, wyziewy z elektrowni, silników, szczególnie dieslowskich etc. (szczególnie niebezpieczna jest mieszanka składająca się z dwutlenku siarki, tlenków azotu i drobnych cząsteczek emitowanych przez silniki Diesla). Dużą rolę w nasilaniu się alergii odgrywają zanieczyszczenia domowe: kurz, preparaty czyszczące, rozpuszczalniki, aerozole, kosmetyki, wyziewy z kuchni, palenie papierosów.

Najbardziej pospolitymi alergenami są:
- odchody roztoczy kurzu domowego - astma, katar sienny,
- pyłki traw i drzew - katar sienny, astma,
- zarodniki pleśni - katar sienny, astma,
- składniki sierści zwierząt domowych - katar sienny, astma, zmiany skórne,
- produkty mleczne, jaja, ryby, orzeszki ziemne, owoce (np. truskawki),
- leki (np. penicyliny) - objawy żołądkowo-jelitowe, pokrzywka, obrzęk naczyniowy, anafilaksja,
- jad os i pszczół (pokrzywka, anafilaksja).
Niektóre alergie ujawniają się częściej w wieku niemowlęcym (alergie pokarmowe, zapalenia skóry), inne w dziecięcym (astma), jeszcze inne u nastolatków (katar sienny) lub u osób dorosłych (pokrzywka, uczulenie na jady, wyprysk alergiczny).
Diagnostyka alergii

Alergię rozpoznaje się, jeśli objawy występują tuż po zadziałaniu poznanego alergenu. Napad kichania, wycieku z nosa, łzawienia i swędzenia spojówek w słoneczny dzień - to bez wątpienia katar sienny. Nocny napad kaszlu, duszności, świszczącego oddechu u młodej osoby to niemal pewna astma. Zaczerwienienie skóry, świąd i bąble po zjedzeniu truskawek czy orzeszków ziemnych - to nic innego jak tylko alergia pokarmowa. Bolesny obrzęk skóry, nasilona pokrzywka po użądleniu osy to też bez wątpienia alergia.

Potwierdzenie rozpoznania uzyskuje się stosując różne badania, np. testy skórne, które polegają na wprowadzeniu do skóry lub nałożeniu na nią alergenów w bardzo niskim stężeniu.

W alergii pokarmowej w celu wykrycia alergenu stosuje się diety eliminacyjne, polegające na wykluczaniu z diety podejrzanych potraw. Do rozpoznania astmy wystarczają badania spirometryczne.
Leczenie alergii

Leczenie alergii jest wieloaspektowe.
Najważniejsze jest rozpoznanie alergenu i - o jeśli to możliwe - unikanie go. W przypadku alergii pokarmowej czy alergii na jady owadów jest to w pełni możliwe. Jeśli ktoś jest uczulony na pyłki roślin, to niewiele może zrobić, choć oczywiście powinien unikać miejsc o dużym stężeniu pyłków w powietrzu (należy słuchać komunikatów na ten temat w mediach). W mieszkaniach alergików nie powinno się trzymać mebli tapicerowanych, dywanów, pościel powinna być bardzo często zmieniana, mieszkania wietrzone, nie powinno się w nich palić papierosów, kuchnie powinny być widne z wyciągami. Nie powino się stosować klimatyzacji. Wymiana powietrza powinna być jak najczęstsza. Nie powinno się mieć w domu zwierząt.

Do leczenia kataru siennego doskonale nadają się leki przeciwobrzękowe, takie jak ksylometazolina lub leki przeciwhistaminowe, jak cetryzyna czy laratydyna. W stosowane są środki rozszerzające oskrzela i leki przeciwzapalne.

W przypadku bardzo szybko rozwijającego się rumienia skóry, któremu towarzyszy uczucie duszności, zawrót głowy, osłabienie - należy jak najszybciej wstrzyknąć pod skórę adreanalinę. Osoby cierpiące na poważne odczyny alergiczne na pokarm powinny nosić ze sobą strzykawki z adrenaliną a dzieci ze skłonością do uczuleń powinny mieć na ubrankach naszywki informujące o chorobie.

Alergia